نهادهای معاهده حقوق بشر

نهادهای معاهده حقوق بشر، كميته هایی از كارشناسان مستقل هستند كه بر اجرای معاهدات حقوق بشر سازمان ملل از سوی كشورها نظارت می كنند. آنها اين كار را با رسيدگی به گزارش های ارائه شده كشورها در مورد اقدامات به عمل آمده برای اجرای مفاد معاهده انجام می دهند. بيشتر نهادهای معاهده حقوق بشر برای دريافت و بررسی شكايت های فردی، صلاحيت دارند درحالی كه تعدادی از آنها می توانند حتی اقدام به تحقيق نیز بکنند.

آنها چگونه كار می كنند؟

هر كشورعلاوه بر تعهد به اجرای مفاد اساسی معاهداتی كه امضاء کرده است، موظف است درباره چگونگی اجرای مفاد معاهده نیزگزارش های منظم ارائه نماید. نهاد معاهده حقوق بشر مربوطه، اين گزارش ها را در حضور هيأتی خاص و با در نظر گرفتن همه اطلاعات، از جمله اطلاعات كتبی و اطلاعات شفاهی ارائه شده درجريان رسيدگی به گزارش بررسی می كند. كميته های این نهاد از كارگزاری های سازمان ملل، نهادهای ملی حقوق بشر و فعالان جامعه مدنی، به ويژه سازمان های غيردولتی، اتحاديه های حرفه ای ومؤسسات دانشگاهی نيز اطلاعات دريافت می كنند.

نهادهای معاهده حقوق بشربر مبنای اين فرآيند چيزی را می پذيرند كه به اظهارنظرهای نهايی معروف است، و به جنبه های مثبت اجرای معاهده به وسيله يك كشو اشاره دارد ضمن اینکه به كشور فوق توصيه می كنند درآن زمينه ها اقدامات بيشتر به عمل آورد . این نهادها علاوه بر بررسی گزارش های كشورهای طرف تعهد وظايف ديگری را برای تقويت اجرای معاهدات نیزانجام می دهند:

• كميته حقوق بشر، كميته حذف تبعيض نژادی، كميته ضد شكنجه، كميته حذف تبعيض عليه زنان، كميته حمايت ازحقوق همه كاركنان مهاجر و اعضای خانواده های آنان، كميته حقوق معلولان ، وكميته  ناپديد شدن های اجباری ازجمله نهادهای معاهده هستند که می توانند به شكايت ها يا مراسلات ومكاتبات از افراد يا گروه هایی كه ادعا می  كنند حقوق آنان به وسيله يك كشورنقض شده ، رسيدگي كنند . نهادهای معاهده در موارد اضطراری، در چارچوب اين ساز و كارها می توانند برای حفظ موقعيت تدابيری موقتی انجام دهند تا بتوانند تصميمی نهايی درباره آن موضوع بگيرند.

• كميته ضد شكنجه، كميته حذف تبعيض عليه زنان، كميته حقوق معلولان، وكميته ناپديد شدن های اجباری اگراطلاعات موثق درباره نشانه های مستند از موارد نقض جدی، شديد يا نظام مند اين معاهدات در يك كشور طرف تعهد دريافت كرده باشند، می توانند اقدام به تحقيق كنند. نهادهای معاهده حقوق بشر برای ارائه راهکار اساسی درباره اجرای معاهده، نظريه كلی ارائه کرده و درباره مسائل ويژه، جلسات بحث های موضوعی برگزار می كنند.

چگونگی دسترسی و كار با نهادهای معاهده حقوق بشر

كار با نهادهای معاهده حقوق بشر روشی مؤثر برای جامعه مدنی بوده تا به تحقق حقوق بشر و تدوين تدابير و مقررات حقوق بشر كمك شود.
چند راه وجود دارد كه جامعه مدنی می تواند با استفاده از آنها با مجموعه نهادهای معاهده حقوق بشر مشاركت و همكاری كند، برای مثال:

 حمايت از تصويب يك معاهده؛
 نظارت برمتابعت كشورهای طرف تعهد از تعهدات خود در زمينه دادن گزارش؛
 تسليم اطلاعات ، مطالب و گزارش های مكتوب به نهادهای معاهده حقوق بشر ؛
 مشاركت در جلسات به عنوان ناظر يا ازطريق ارائه نظرات شفاهی ؛
 پيگيری اظهارنظرهای نهايی نهادهای معاهده حقوق بشر؛
 تسليم شكايت فردی به كميته های حقوق بشر؛
 ارائه اطلاعات برای تهيه سوالات محرمانه ازكميته ضد شكنجه وحذف تبعيض عليه زنان ؛
 ارائه اطلاعات برای هشدار زود هنگام و رويه های فوری ؛
 دادن گزارش هايی به كميته های مشترك سالانه نهادهای معاهده حقوق بشر؛

تماس با نهادهای معاهده حقوق بشر

با همه كميته ها می توان از طريق دفتر كميساريای عالی حقوق بشر سازمان ملل در ژنو
به نشانی ذیل تماس گرفت.

[Name of the committee]
c/o Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights
Palais des Nations
8–14, avenue de la Paix
CH–1211 Geneva 10 – Switzerland
Fax: +41 (0)22 917 90 29